We staan mensen bij in hun laatste levensfase en brengen rust

Lydia van Doremalen (63) voert als regiocoördinator palliatieve zorg bij Surplus 35 vrijwilligers aan, die mensen bijstaan in hun laatste levensfase. “Thuis sterven, het is belangrijk dat mensen die keuze kunnen maken.”

Lydia werkte al 25 jaar in de thuiszorg, voordat ze in de palliatieve zorg terecht kwam. “Ik ben erin gegroeid. In mijn tijd in de thuiszorg heb ik zelf soms ook mensen bijgestaan in de laatste levensfase. Tot 17 jaar geleden deze functie werd gemaakt. Een betaalde baan. Dat was best bijzonder, er kwam steeds meer erkenning voor de palliatieve zorg. Ik ben toen overgestapt.”

De meeste mensen willen thuis sterven
Als regiocoördinator werkt ze onder de vleugels van de landelijke koepel van Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (VPTZ), waar zo’n 200 afdelingen onder vallen. “Als je vraagt waar mensen de laatste levensfase willen doorbrengen zegt 97% thuis te willen sterven. Toch hoor je huisartsen vaak zeggen “u kunt voor een hospice kiezen”. Goed dat er een hospice is. Maar het gaat er volgens mij om dat mensen de keuze hebben. Mensen moeten ook thuis kunnen sterven, met onze hulp en thuiszorg, in de vertrouwde omgeving.”

De mantelzorger kan even opladen
“Cliënten komen bij ons via familie of de huisarts, maar vooral via de thuiszorg. Thuiszorg maakt de situatie thuis van dichtbij mee, ziet of er sprake is van overbelasting bij de mantelzorg. Bekendheid is het belangrijkste. Mensen moeten weten dat palliatieve zorg bestaat. Ze hoeven er niet voor te betalen. We mogen geen verpleegkundige handelingen verrichten of huishoudelijke taken. We zijn er echt voor de terminale cliënt, zodat de mantelzorger er even uit kan, om op te laden.”

“Om een voorbeeld te geven: een vrouw was terminaal, haar man wilde echt dicht bij haar blijven. Maar hij was een verwoed fietser. “Mag ik nog een keer”, vroeg hij de vrijwilliger. Zonder schaamte van wat de mensen ervan zouden vinden fietste hij weer zijn rondjes. “Ik kan er weer tegen”, zei hij. Dat is bijzonder en belangrijk. Vrijwilligers kunnen mantelzorgers ontlasten, en dingen losmaken, daar gaat het om.”

Mooie gesprekken
“Een cliënt wilde er eerst niet aan, aan palliatieve zorg. De man zei: “Denk maar niet dat ik met een onbekende ga praten”. Zijn vrouw ging toch weer aan het werk. De cliënt en de familie gingen toen alsnog overstag. De vrijwilliger bouwde voorzichtig vertrouwen op. Uiteindelijk kwam de man los, ging praten over de kinderen, diepgaande gesprekken. Hij zei nog nooit zulke mooie gesprekken te hebben gevoerd. Iemand met zoveel weerstand kan uiteindelijk rustiger sterven.”

“Of een cliënt die geen contact meer wilde met zijn zoon. De vrijwilliger is met hem aan de praat geraakt. Het contact was hersteld, zijn zoon is toen langsgekomen. Dat is toch hartstikke mooi? Vrijwilligers hebben meestal ervaring met het overlijden van een dierbare. Ze hebben vaak in de zorg gewerkt, zijn met pensioen of afgekeurd. Zoeken meer voldoening. Je moet wel naar de sterfelijkheid kunnen kijken, met het einde van leven om kunnen gaan.”

“Ik kom ook bij de vrijwilligers thuis, zodat ik een goed beeld kan vormen van hoe iemand is. Als een cliënt gesloten is, zet ik daar geen vlotte prater bij, maar iemand die wat gereserveerder is.”

Er is ook humor
“Er zijn in de laatste levensfase geen spelregels. De een wil de regie in eigen hand houden, de ander zegt tegen de specialist “zeg maar wat ik moet doen”. Als iemand niet over de dood wil praten, hoeft dat ook niet. De vrijwilligers zijn er, in welke situatie dan ook. Het is goed als vrijwilligers nog een band met een cliënt kunnen opbouwen. De gemiddelde inzet was vorig jaar twee weken, dat kan langer. Roep onze zorg op tijd in, wacht niet tot het voor de mantelzorg teveel wordt. Het werk geeft ontzettend veel voldoening, geeft ook inzicht in je eigen leven. En er is ook humor, het is niet de hele dag huilen.”

Interesse om vrijwilliger te worden? Of wil je een beroep doen op onze vrijwilligers?
‘Er zijn voor de ander’. Het klinkt zo klein maar het doet heel veel. Word je enthousiast als je dit leest en wil je meer weten over Vrijwilliger Palliatieve Terminale Zorg worden? Of wil je juist meer informatie over wat onze vrijwilligers voor jou kunnen betekenen? Neem dan contact op met Lydia van Doremalen: 06 – 28121548, lydia.vandoremalen@surplus.nl.

Tekst: Palko Peeters

17-04-2024